تور مجازی باغ ارم شیراز

باغ ارم شیراز یكی از زیباترین باغهای ایران و همچنین از مكانهای دیدنی شیراز می باشد كه جهانگردان از راههای دور برای دیدن آن رنج سفر را بر خود هموار می كنند . در كتب تاریخی و سفرنامه ها و دیوانهای شاعران از این باغ توصیفات زیادی شده است. در حال حاضر این باغ علاوه بر یك فضای تاریخی و تفریحی بعنوان یك باغ گیاه شناسی مورد بازدید ایرانیان و جهانگردان خارجی قرار می گیرد . وجه تسمیه این باغ به " ارم " عمارت و باغ بزرگی است كه بنا به روایات در زمانهای پیشین به رقابت بهشت ، به وسیله شداد پسر عاد پادشاه عربستان جنوبی احداث گردیده است . باغ ارم شیراز به طور مسلم از دوره سلجوقیان و درتمام دوره آل اینجو و آل مظفر و گوركانیان وجود داشته و از اواخر دوره زندیه تقریبا بیش از هفتاد و پنج سال باغ در تصاحب سران ایل قشقائی بوده است. عمارت اصلی باغ ارم شیراز نمونه نسبتا كاملی از ساختمانهای اواسط دوره قاجاریه است . شیوه معماری عمارت باغ ارم شیراز كه در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بنا گردیده با ویژ گیهائی كه دارد همچون سایر بناهای همانند آن دوره پیروی از اصلوب معماری زندیه و صفویه است . حتی نقوش كاشیهای نمای عمارت نیز تقلید كاملی از تصاویر روی دیوارهای یكی از عمارات عهد صفویه میباشد . این ساختمان دارای سه طبقه است بام آن شیروانی است و در جلو ، ایوانی دو ستونی با سقف مسطح دارد .

طبقه زیرین كه هم سطح زمین است در وسط دارای یك تالار اصلی بنام حوضخانه است . دو طرف این حوضخانه دو راهرو است و در انتهای هر دو راهرو پله هائی برای رفتن به طبقه بالا ساخته شده است . در دو طرف راهروها نیز دو سالن بزرگ است . مجاور سالن ضلع جنوبی آشپزخانه خیلی وسیعی است . طبقه دوم عمارت ، در وسط ایوانی بزرگ با دو ستون بلند دارد . در پشت این ایوان یك سالن بزرگ واقع و دو جانب آن دو راهرو می باشد كه بالای آن دو گوشوار است و چهار طاق نیز در طرفین راهروها است . در دو طرف ایوان بزرگ دو ایوان كوچك رو بمشرق قرار دارد كه پشت آنها ارسی ها و درك هائی است . این ایوانها هر كدام دارای دو ستون سنگی یكپارچه كوچك میباشد. انتهای شمالی و جنوبی عمارت نیز دو راهرو است . در ضلع جنوبی این طبقه هم در بالای آشپزخانه طبقه زیرین یك آشپزخانه وسیع و به همان اندازه وجود دارد . طبقه سوم در وسط دارای یك سالن بزرگ مشابه سالن طبقه دوم است كه پنجره های آن به ایوان اصلی بازمی شود و در دو طرف این سالن دو راهرو است . در جنب راهرو ضلع شمالی عمارت دو اطاق و در جنب راهرو ضلع جنوبی یك اطاق و یك سالن بزرگ است . دو ایوان نیز در دو طرف همانند ایوانهائی طبقه دوم و درست بالای آنها قرار دارد بالای آشپزخانه طبقه دوم در طبقه سوم بصورت تراس است .

هشت باب اتاق هم در جنوب ضلع شمالی عمارت اصلی و چسبیده به آن قرار دارد. در پشت ساختمان اصلی یعنی در طرف مغرب باغ عمارت و محوطه اندرون قرار دارد . عمارت اندرون دارای دو سالن و پنج اتاق است . ایوان ساختمان اصلی كه رو به مشرق است چنانكه گفتیم در طبقه دوم و سوم قرار دارد . در جلو این ایوان زیبا دو ستون سنگی یكپارچه بلند واقع شده و سرستونها به طرز ماهرانه ای حجاری شده است . نقش سرستونها را تصویر مردانی با لباسهای دوره قاجاریه و گل و بوته هائی به طور قرینه تشكیل میدهد .درمیان ساختمانهای دوره قاجاریه در شیراز ایوان دو ستونی باغ ارم از نظر دارا بودن تزئینات گچ بری زیبا بر دیوارهای سه جانب آن نسبت به بناهای مشابه دارای امتیاز خاصی است .

كف سالنهای طبقه پائین عمارت هم سطح زمین است . تالار مركزی واقع در طبقه پائین را كه به حوضخانه معروف است برای استراحت در روزهای گرم تابستان ایجاد نموده اند . این تالار دارای آب نمائی است و نهر آب از وسط آن میگذرد و سپس به استخر بزرگی در جلو عمارت مربوط می شود . در وسط تالار حوضخانه یك ستون سنگی حجاری شده قرار گرفته و دیوارها و كف تالار با كاشی های هفت رنگ كه به طرزی زیبا و ماهرانه بكار رفته مزین است . سقف حوضخانه با كاشیهای معرق و هفت رنگ پوشیده شده كه تصاویر زیبائی از شكارگاهها و مناظر طبیعت و داستان خسرو و شیرین و نقوش دیگر را در بر دارد . كاشیهای سقف حوضخانه را باید از بهترین های این هنر در دوره قاجاریه دانست .

كاشیهای نمای عمارت نیز دارای زیبائیها و ویژگیهای خیره كننده و دلپذیری است . كاشیكاری ها عموما" به سبك كارهای دوره زندیه و قاجاریه است و طرحها و مناظر بدیعی در آنها بنظر می رسد . كاشیهای نمای عمارت اصلی و عمارت اندرون باغ در اصطلاح اهل این فن مشهور به كاشی هفت رنگ است . از نظر هنر عالی نقاشی نیز این عمارت بی نصیب نمانده است . سقف دو سالن طبقه سوم ساختمان كه باتیرهای چوبی و تخته های منظم پوشیده شده دارای نقاشی های زیبا و بسیار نفیسی است . در این نقاشیها گل و بوته و طرحهای اسلیمی و تابلوهای متعدد از شكارگاهها و چهره زنان و تصاویری از قصرهائی بسبك اروپائی نشان داده شده است . این نقاشیها شباهت زیادی به نقاشی های سقف ایوان و اتاقهای عمارت دیوانخانه قوام الملكی یا باغ قوام كه اثر لطفعلی خان صورتگر است دارد . هنر ظریف نقاشی روی سقف كه اهل این فن آنرا مرجوك ( بر وزن مردمك) نامند در دوره قاجاریه در شهر شیرازكاملا" رواج داشته است.

در بالای عمارات باغ ارم هلالی های زیبائی ساخته اند كه در اصطلاح معماران محلی فارس بآن " سنتوری " گویند این هلالی ها كه كاشی های رنگین و نقش دار ساخته شده جذابیت خاصی بعمارت بخشیده است . شیوه كاشی كاریهای این هلالی ها همانند اكثر كاشی های دوره زندیه و قاجاریه است .در بالای پشت بام و در پیشانی عمارات كه چشم انداز آن صحن باغ ارم است هلالی بزرگی بشكل سه ماهك بهم پیوسته قرار گرفته و دارای پنج مجلس كاشیكاری و تصویر چهره چندین شخص است . در هلالی میانی عمارت باغ ارم كه از همه بزرگتر است تصویر ناصرالدین شاه قاجار در حالیكه بر اسبی سفید سوار است و نیم تاجی در جلو كلاه دارد نشان داده شده است . سایر نقوش این هلالی مربوط به داستانهائی از فردوسی و نظامی و ادبیات كهن فارسی و قصه های مذهبی است .

روی ستونهای دو جانب ایوان بزرگ كه جلو طبقات دوم و سوم است با كاشیهای هفت رنگ مزین می باشد و در وسط آنها نقوش متعدد مجالس بزم و شكارگاه و سواران و زنان و گلها ساخته شده كه در حاشیه طرفین ایوان به طور عمودی و در وسط دایره هائی زیر هم قرار دارد . نمای پشت عمارت كه به جانب اندرون است نیز دارای كاشی های نقش دار زیباست . بر روی هلالی بزرگ میانی پیشانی عمارت در این قسمت نقش داریوش هخامنشی است كه از نقوش كاخهای تخت جمشید اقتباس شده است . در دو سوی نقش داریوش دو صحنه شكارگاه به سبك نقوش عهد هخامنشی میباشد و در طرفین این دو نقش تصویر شكارگا ههائی با خصوصیات دوره قاجاریه است . در حاشیه پنجره های نمای غربی عمارت كاشی های هفت رنگ با نقوش گوناگون شاهان و سربازان هخامنشی و گلها و مناظر باغها و كوشك ها است .

در این باغ وسیع سرو ناز های بلند و زیبائی وجود دارد كه سالهای زیادی بر آنها گذشته و موجب شهرت باغ شده است . اصولا" باغهای شیراز بخاطر داشتن درختان سرو ناز شهرت داشته و تمام جهانگردانی كه از این شهر بازدید كرده اند در سفرنامه و خاطرات خود به تفصیل از زیبائی سرو ناز شیراز سخن رانده اند . تاورنیه جهانگرد فرانسوی كه در سال 1665میلادی به شیراز آمده در سفرنامه خود نوشته است كه سرو نازهای شیراز زیباترین سروهائی بوده كه وی دیده است . در میان سروهای باغهای شیراز نیز سرو نازهای باغ ارم زیباتر و جلوه آن خیره كننده ترین است . بلند ترین سرو ناز این باغ كه قریب سی و پنج متر بلندی آنست بلند ترین سرو ناز شیراز است . سروی است كشیده و گوئی دست هنرمندی آنرا بدین استواری و موزونی تراشیده است . این درخت شهرت بین المللی یافته است و نویسندگان و جهانگردان خارجی عكسها و مقالات بسیاری در باره آن منتشر نموده اند .

در پشت عمارت اصلی و در طرف مغرب باغ ، اندرون و عمارت آن وجود دارد . در ادوار گذشته خانه ها و باغهای حكام و خوانین كه همه روزه محل رفت و آمد مراجعان و اطرافیان بوده است اندرونی و بیرونی مجزا داشته و خانواده و محارم صاحب خانه در اندرون زندگی می كرده اند و عمارت اصلی هم به بیرونی و هم به اندرون درهائی داشته است ، و معمولا از اندرون دری هم به خارج وجود داشته كه اهل خانه از آنجا رفت و آمد می نموده اند . نمای پشت عمارت اصلی باغ ارم به جانب شرقی اندرون است و در این ضلع درهائی برای رفت و آمد به ساختمان وجود دارد و در ضلع غربی آن عمارتی یك طبقه است كه از سطح محوطه اندرون بلند تر است . در ورودی اصلی اندرون نیز رو به مغرب و از داخل همین عمارت است .